Η πρόταση ViDA – η εφαρμογή της οποίας προβλέπεται σταδιακά από την 1η Ιανουαρίου 2024 έως την 1η Ιανουαρίου 2028 και, κατά την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα αποφέρει συνολικά περί τα 18 δισ. ευρώ επιπλέον φορολογικά έσοδα κάθε έτος – φιλοδοξεί να καταστήσει τις φορολογικές διοικήσεις ικανές να εντοπίζουν σε άμεσο χρόνο τα περιστατικά φοροδιαφυγής ΦΠΑ. Συγκεκριμένα, οι περιοχές των αλλαγών που φέρνει η ViDA είναι τρεις. Η πρώτη περιοχή αλλαγών αφορά την εισαγωγή κοινών τυποποιημένων απαιτήσεων ψηφιακής αναφοράς και ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο. Κατά την εκτίμηση της Επιτροπής, η καθολική και ενιαία εφαρμογή των δύο αυτών εργαλείων από τα κράτη-μέλη θα μειώσει τη φοροδιαφυγή ΦΠΑ κατά 11 δισ. ευρώ κάθε έτος και το κόστος συμμόρφωσης των επιχειρήσεων κατά 4,1 δισ. ευρώ κάθε έτος στα επόμενα δέκα έτη. Η δεύτερη περιοχή αλλαγών αφορά την προσαρμογή του συστήματος ΦΠΑ στην οικονομία των πλατφορμών για υπηρεσίες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης καταλυμάτων και μεταφοράς επιβατών. Η πρόταση ViDA προβλέπει ότι οι οικονομικοί φορείς των πλατφορμών στους επιχειρηματικούς τομείς της βραχυπρόθεσμης ενοικίασης καταλυμάτων και της μεταφοράς επιβατών θα θεωρούνται υπεύθυνοι για την είσπραξη και την απόδοση του ΦΠΑ στις φορολογικές διοικήσεις, όταν δεν το κάνουν οι πάροχοι των υπηρεσιών αυτών. Η φιλοδοξία είναι, η επίτευξη ισότιμης φορολογικής μεταχείρισης μεταξύ των διαδικτυακών και των παραδοσιακών βραχυπρόθεσμων υπηρεσιών διαμονής και μεταφοράς καθώς και η αύξηση των συνολικών εσόδων ΦΠΑ κατά 6,6 δισ. κάθε έτος για τα επόμενα δέκα έτη. Και, η τρίτη περιοχή αλλαγών είναι αυτή της εγγραφής και απόκτησης ΑΦΜ/ΦΠΑ μέσω μιας και μόνο εγγραφής σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια διαδικαστικού τύπου αλλαγή που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις που πωλούν σε καταναλωτές σε άλλο κράτος-μέλος να εγγραφούν μόνο μία φορά σε ένα κράτος μέλος για σκοπούς ΦΠΑ για ολόκληρη την ΕΕ και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις ΦΠΑ μέσω μιας ενιαίας διαδικτυακής πύλης και σε μία μόνο γλώσσα. Η απαλλαγή των επιχειρήσεων από την υποχρέωση να προβαίνουν σε εγγραφή και απόκτηση ΑΦΜ/ΦΠΑ σε κάθε-κράτος μέλος που δραστηριοποιούνται θα μειώσει αισθητά το διοικητικό κόστος συμμόρφωσης (κατά 8,7 δισ. ευρώ κάθε έτος σύμφωνα με την εκτίμηση της Επιτροπής), ενώ θα καταστήσει πιο ευχερή τη φορολογική ελεγκτική διαδικασία.

Όπως συμβαίνει με κάθε αλλαγή των φορολογικών κανόνων για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, έτσι και με την πρόταση ViDA, το ερώτημα είναι το ίδιο: η όποια αλλαγή είναι μια πραγματική αλλαγή του παιχνιδιού ή είναι απλά κάτι καλύτερo από τα συνήθως συμβαίνοντα; Στην περίπτωση της πρότασης ViDA, πολλά θα εξαρτηθούν από τις πληροφορίες που τελικά θα εισρεύσουν στις φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών και θα καταστούν επεξεργάσιμες σε ψηφιακή μορφή. Δηλαδή, θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι υποχρεώσεις των φορολογούμενων στον ΦΠΑ θα αποτυπωθούν από διαφορετικές πηγές δεδομένων, με τρόπο που να εξάγεται ελεγκτικό αποτέλεσμα. Θα εξαρτηθεί επίσης και από το αν, οι φορολογικές διοικήσεις έχουν αναπτύξει την επιχειρησιακή ικανότητα να χρησιμοποιήσουν τη δυναμική της τεχνητής νοημοσύνης, της χρήσης μεγάλων δεδομένων και αναλυτικών στοιχείων και της χρήσης της ρομποτικής. Τελικά, η προσδοκία αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής από την εφαρμογή της πρότασης ViDA εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τελική στάση που θα έχουν όλοι οι συμμετέχοντες: εθνικοί νομοθέτες, φορολογικές διοικήσεις, φορολογούμενοι. Γιατί, το πόσο ψηφιακά μπορούν να γίνουν όλα τα παραπάνω εξαρτάται από τη συμπεριφορά των ανθρώπων. taxdialog/Σύνταξη