Αναπροσανατολισμός & καλή διακυβέρνηση στη Φορολογική Διοίκηση. Οι προσδοκίες των πολιτών από τη φορολογική διοίκηση είναι πολλαπλές. Αφενός η παραδοσιακή προσδοκία διατηρείται, δηλαδή, η φορολογική διοίκηση οφείλει να εξασφαλίζει την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών με βάση το νόμο και να προλαμβάνει τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή. Αφετέρου η προσδοκία αυτή σήμερα εμπλουτίζεται με νέο περιεχόμενο, λόγω των πολλαπλών κρίσεων της εποχής μας. Σε αυτό το πλαίσιο η φορολογική διοίκηση είναι αποτελεσματική όταν είναι προορατική, καινοτόμος, ανθεκτική στις αλλαγές και διαθέτει στρατηγικό σχεδιασμό. Κυρίως όμως, η φορολογική διοίκηση είναι αποτελεσματική όταν εντοπίζει και αντιμετωπίζει έγκαιρα τις επιπτώσεις από τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις. Κλειδί για τη σημερινή φορολογική διοίκηση -που λειτουργεί με βάση τις αρχές του ηθικού, του υπόλογου και του αποδοτικού και που διαλειτουργεί με τις λοιπές λειτουργίες του Κράτους – είναι η καλή διακυβέρνηση. Η εργασία της Θ. Λαζαρέτου, Αναπροσανατολισμός & καλή διακυβέρνηση στη Φορολογική Διοίκηση, δημοσιευμένη την 1.2.2023 στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, διαπραγματεύεται το θέμα αυτό.

Η εξ αποστάσεως εργασία στη Φορολογική Διοίκηση. Η πανδημία COVID-19 ώθησε σημαντικό αριθμό εργαζομένων στην εξ αποστάσεως εργασία. Οι φορολογικές διοικήσεις εξετάζουν το ενδεχόμενο θεσμοθέτησης αυτής της εργασιακής συνθήκης ως μόνιμης. Μια τέτοια αλλαγή χρειάζεται προσεκτική εξέταση καθώς αγγίζει πολλές πτυχές ενός οργανισμού, από την τεχνολογία πληροφοριών έως την πολιτική απασχόλησης και την οργανωτική κουλτούρα. Η έκθεση του ΟΟΣΑ Tax Administration: towards sustainable remote working in a post COVID-19 environment διερευνά τα θέματα κλειδιά που οι φορολογικές διοικήσεις χρειάζεται να λάβουν υπόψη τους κατά το σχεδιασμό των διαδικασιών παροχής εξ αποστάσεως εργασίας.

IOTA. Η έκθεση Impact of digitalisation on the transformation of tax administations, IOTA, 2018 συνοψίζει τις πρωτοβουλίες ψηφιακού μετασχηματισμού περισσοτέρων φορολογικών διοικήσεων. Παρουσιάζει καινοτόμα εργαλεία που χρησιμοποιούν τεχνολογικές λύσεις αιχμής, όπως π.χ μοντέλα ανάλυσης δεδομένων, ηλεκτρονική τιμολόγηση, διαδικτυακές υπηρεσίες, μηχανική εκμάθηση και διαχείριση κίνδυνου φοροδιαφυγής στο ΦΠΑ.

ΟΟΣΑ. Η Tax Administration Comparative Information Series του ΟΟΣΑ ξεκίνησε το 2004 και εξετάζει τα θεμελιώδη στοιχεία των σύγχρονων συστημάτων φορολογικής διοίκησης. Χρησιμοποιεί ένα εκτενές σύνολο δεδομένων, ανάλυση και παραδείγματα για να επισημάνει βασικές τάσεις, πρόσφατες καινοτομίες και παραδείγματα ορθής πρακτικής. Ο πρωταρχικός σκοπός της σειράς είναι η ανταλλαγή πληροφοριών που διευκολύνουν τον διάλογο μεταξύ των φορολογικών υπαλλήλων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών για σημαντικά ζητήματα φορολογικής διοίκησης. Στις 27 Σεπτεμβρίου 2023 δημοσιοποιήθηκε η ενδέκατη έκδοση της σειράς.

Το Φόρουμ του ΟΟΣΑ για τη Φορολογική Διοίκηση (Forum on Tax Administration, FTA), που δημιουργήθηκε το 2002, συγκεντρώνει φορολογικούς επιτρόπους και υπαλλήλους της φορολογικής διοίκησης από περισσότερες από 50 οικονομίες του ΟΟΣΑ και εκτός ΟΟΣΑ. Το Φόρουμ είναι ένα ανταλλακτήριο ιδεών, γνώσεων και έρευνας για την ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης σε όλο τον κόσμο.

Συμπεριφορική επιστήμη και Φορολογική Διοίκηση. Η εφαρμογή της συμπεριφορικής επιστήμης δίνει νέες προοπτικές στη φορολογική διοίκηση, ιδίως στη δράση της για την επίτευξη της φορολογικής συμμόρφωσης. Η συμπεριφορική επιστήμη παρέχει τις μεθόδους που απαιτούνται για την καλύτερη κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και έτσι, συμβάλει αποτελεσματικά στο σχεδιασμό διαδικασιών και λύσεων. Η έκθεση του ΟΟΣΑ Behavioural insights for better tax administration δίνει παραδείγματα εφαρμογής της συμπεριφορικής επιστήμης για βέλτιστη αποτελεσματικότητα στη δράση της φορολογικής διοίκησης.

Τεχνητή νοημοσύνη σε 18 φορολογικές διοικήσεις. Από το 2004, οι φορολογικές διοικήσεις στην ΕΕ χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τη τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση στη δράση τους. Το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας (Βέλγιο), στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος AI TAXADMIN.EU που εκτελεί, έχει καταγράψει τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης από τις φορολογικές διοικήσεις δεκαοκτώ (18) κρατών μελών. Από τη μέχρι τώρα δημοσιευμένη τεκμηρίωση (OECD, IOTA, CIAT) τουλάχιστον το 67% των φορολογικών διοικήσεων στην ΕΕ χρησιμοποιούν τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης /μηχανικής μάθησης για να αυτοματοποιήσουν τις εργασίες τους. Η κάθε ανά χώρα έκθεση (2022) περιγράφει την κατάσταση χρήσης των αλγορίθμων φορολογικής μηχανικής μάθησης, τις λειτουργίες που εκτελούνται από αυτούς τους αλγόριθμους και τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται από τις φορολογικές αρχές για την ανάπτυξη και τη χρήση αυτών των αλγορίθμων Εξετάζει επίσης εάν, η χρήση των αλγορίθμων γίνεται με βάση συγκεκριμένους νομικούς κανόνες.

Ψηφιακός φορολογικός μετασχηματισμός. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της φορολογικής διοίκησης και πως μπορεί αυτός να επιτευχθεί περιγράφεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ Tax Administration 3.0 (2020). Το τι τεχνολογικά εργαλεία και ψηφιακά μέσα χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα από τις φορολογικές διοικήσεις περιγράφεται στην έκθεση Inventory of Tax Technology Initiatives (ITTI). Ο οδηγός Data governance for tax administrations. A practical guide του διεθνούς οργανισμού Inter-American Center of Tax Administrations – CIAT (2022) παρέχει οδηγίες στις φορολογικές διοικήσεις για χρήση δεδομένων και αλγορίθμων στις εσωτερικές τους διαδικασίες με πληρότητα και ακρίβεια.

Η τεχνολογία προσδίδει στη Διοίκηση τη δυνατότητα για ακριβή τήρηση στοιχείων φορολογουμένων (μητρώο), για αποτελεσματικό σύστημα ανάλυσης κινδύνου φορολογικών υποθέσεων προς έλεγχο, για ουσιαστική υποστήριξη της φορολογικής συμμόρφωσης, για άμεση (χρονικά) υποβολή των φορολογικών δηλώσεων, για άμεση (χρονικά) καταβολή του φόρου, για διασφάλιση υποβολής δηλώσεων με το ορθό φορολογικά περιεχόμενο και, τέλος, για αποτελεσματική επίλυση των φορολογικών διαφορών. Οι δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα εξετάζονται στην εργασία της Θ. Λαζαρέτου, Ψηφιακή μεταρρύθμιση στη φορολογική διοίκηση, δημοσιευμένη τη 5.10.2020 στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Το TaxCompeu περιλαμβάνει ένα πλαίσιο κατεύθυνσης και ένα σύνολο εργαλείων που στοχεύουν στη διασύνδεση των διαδικασιών διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού (HR) των Ευρωπαϊκών φορολογικών διοικήσεων, προκειμένου να υπάρξει ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο ικανοτήτων των εργαζομένων σε αυτές.