Ο John Muellbauer προτείνει τη εισαγωγή του green land value tax (LTV) για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, για τη δίκαιη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση και για την άμβλυνση της διαγενεακής στεγαστικής ανισότητας. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του LTV αναλύονται στην εργασία Why we need a green land value tax and how to design it, INET Oxford Working Paper no. 2023-12 (2024).

Το άρθρο Impact of ECJ Case Law on the ηarmonization of inheritance and gift taxation in the European Union του P.Linseis, European Taxation 2024, vol.64, no.5 παρέχει μια ολοκληρωμένη ανάλυση των νομικών και οικονομικών επιπτώσεων της νομολογίας του ΔΕE στη φορολογία κληρονομιών και δωρεών. Το άρθρο δείχνει ότι η νομολογία του ΔΕΕ έχει επηρεάσει τη φορολογική νομοθεσία κληρονομιών και δωρεών των κρατών μελών αναφορικά με τις διακρίσεις μεταξύ εθνικών και διασυνοριακών υποθέσεων.

Το αίτημα για αλλαγή πλεύσης στις κυβερνητικές στεγαστικές πολιτικές προς την κατεύθυνση της διάθεσης περισσότερων και καλύτερων κατοικιών θέτει σε αμφισβήτηση τη λογική του παραδοσιακού φορολογικού συστήματος. Σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, Living and Leaving / Housing, Mobility and Welfare in the European Union (2018) το σύνηθες φορολογικό κίνητρο της έκπτωσης των τόκων, που καταβάλλονται για την αποπληρωμή των στεγαστικών δανείων, έχει συμβάλει περισσότερο στην απόκτηση ακριβής κατοικίας και πολύ λιγότερο στην επίλυση του στεγαστικού προβλήματος διαβάζουμε στο άρθρο της Θ. Λαζαρέτου, Το δικαίωμα στη στέγαση & και ο ρόλος της φορολογίας, δημοσιευμένο την 18.3.2022 στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Mεγάλης κλίμακας δεδομένα σχετικά με την αγορά ακινήτων αναλύονται διεξοδικά από τους Mathias Dolls, David Gstrein, Carla Krolage και Florian Neumeier. Τα ευρήματα της ανάλυσης παρουσιάζονται στο άρθρο How do taxation and regulation affect the real estate market?, EconPol forum 5/2022 και δείχνουν ότι: οι επιδοτήσεις, οι φόροι και οι κανονιστικές ρυθμίσεις δεν λειτουργούν πάντα όπως έχει προβλεφθεί. Αντίθετα, οι επιδοτήσεις για την αγορά κατοικίας ανεβάζουν τις τιμές και δεν οδηγούν σε πιο προσιτή στέγαση, όταν, οι φόροι μεταβίβασης ακινήτων οδηγούν σε μείωση των τιμών.

Στις Ευρωπαϊκές χώρες, παραδοσιακά, οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν στεγαστικές πολιτικές και παρεμβαίνουν στην αγορά κατοικίας με ποικίλα μέσα, όπως π.χ. επιδότηση ενοικίου, φοροαπαλλαγή για την απόκτηση κατοικίας κ.α. Είναι γεγονός ότι στην Ευρώπη, μεταπολεμικά, οι στεγαστικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν προώθησαν την απόκτηση κατοικίας από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Σε αυτήν την πολιτική καθοριστικός ήταν και είναι ο ρόλος του φόρου, όπου τα φορολογικά κίνητρα έχουν διαδραματίσει ισχυρό ρόλο στην ανάπτυξη των αγορών απόκτησης κατοικίας και ενοικίασης. Για παράδειγμα, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Σουηδία στο παρελθόν παρείχαν φορολογικές ελαφρύνσεις στους τόκους στεγαστικών δανείων με τη μορφή εκπτώσεων ή πιστώσεων, ενώ, η Γερμανία παρείχε φορολογικά κίνητρα για την απόκτηση γης. Σήμερα, η Ιρλανδία και η Ιταλία παρέχουν φορολογικές ελαφρύνσεις στους ενοικιαστές, διαβάζουμε στην έκθεση των Jonathan Karver, Yeon Soo Kim, Mohamed Abdel Jelil, Living and Leaving / Housing, Mobility and Welfare in the European Union, World Bank Group 2018.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το οικιστικό ακίνητο θεωρείται επένδυση που ιδανικά θα έπρεπε να φορολογείται όπως οι άλλες επενδύσεις, για λόγους φορολογικής ουδετερότητας. Όμως, ένα ουδέτερο φορολογικό σύστημα που επιτρέπει έκπτωση των τόκων στεγαστικών δανείων κινδυνεύει να μετατραπεί με την πάροδο του χρόνου σε ισχυρή φορολογική επιδότηση. Επιδότηση, που μπορεί να στρεβλώσει την κατανομή του κεφαλαίου συμβάλλοντας σε υπερεπενδύσεις στη στέγαση και οδηγώντας τα νοικοκυριά σε συσσώρευση χρέους. Αυτό που προτείνεται είναι, η κατάργηση της έκπτωσης και η εφαρμογή ενός περιοδικού φόρου επί των οικιστικών ακινήτων, διαβάζουμε στη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Possible reforms of real estate taxation: Criteria for successful policies, Occasional Papers 119/ October 2012.

ΟΟΣΑ. Στις 21 Ιουλίου 2022, ο ΟΟΣΑ δημοσιοποίησε έκθεση με τίτλο Housing taxation in OECD countries. Η έκθεση προτείνει στα κράτη μια σειρά από επιλογές πολιτικής για τη φορολογία των ακινήτων. Για να βελτιωθεί η προσβασιμότητα των πολιτών και ιδίως των νεότερων γενεών στην αγορά κατοικίας, η έκθεση προτείνει στα κράτη να ενισχύσουν τον ρόλο των περιοδικών φόρων στην ακίνητη περιουσία, διασφαλίζοντας ιδίως ότι βασίζονται σε τακτικά ενημερωμένες αξίες ακινήτων και να μειώσουν παράλληλα τους φόρους στη μεταβίβαση κατοικιών. Στις 23 Οκτωβρίου 2023, ο ΟΟΣΑ επανήλθε στο ίδιο θέμα με την έκθεση Bricks, Taxes and Spending προτείνοντας την εισαγωγή ενός πράσινου φόρου αξίας γης (green land value tax). Η 10η (2023) έκδοση της σειράς OECD Fiscal Federalism Studies, Bricks, Taxes and Spending solutions for housing equity across levels of government παρέχει μια βάθος εξέταση πώς οι δημοσιονομικές πολιτικές διασταυρώνονται με τις στεγαστικές πολιτικές. Η 56η (2022) μελέτη της σειράς OECD Taxation Working Papers, Measuring effective taxation of housing: building the foundations for policy reform, εξετάζει τη φορολόγηση των οικιστικών ακινήτων σε σαράντα χώρες, είτε αυτά αποκτώνται με ίδια κεφάλαια ή είτε με δανεισμό. Εκείνο που αναζητά η μελέτη είναι, το πως μπορεί να περιοριστεί η διαφορετική φορολογική μεταχείριση των δύο αυτών μορφών απόκτησης οικιστικών ακινήτων. Το κεντρικό θέμα του webinar Inheritance taxation in OECD countries, OECD 12.5.2021, είναι η διερεύνηση του ρόλου των φόρων κληρονομιών και δωρεών στην αύξηση των δημοσίων εσόδων, στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στις χώρες του ΟΟΣΑ. Το weninar συζητά τη διανομή του πλούτου στα νοικοκυριά και τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της φορολόγησης των κληρονομιών. Επίσης εξετάζει το σχεδιασμό των φόρων κληρονομιών και δωρεών στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Το webinar είναι σε συνέχεια της έκθεσης του ΟΟΣΑ Inheritance taxation in OECD countries.